Ý nghĩa tà áo dài truyền thống Việt Nam – giá trị qua các thời kỳ lịch sử

Là người con của dân tộc Việt Nam, không một ai là không biết đến tà áo dài truyền thống thướt tha. Áo dài là quốc phục của Việt Nam, là nét đẹp truyền thống từ bao đời nay vẫn còn lưu truyền. Từ nhỏ đến lớn, từ nam đến nữ ai ai cũng thể khoác chiếc áo dài trên người với đầy niềm kiêu hãnh và tự hào.

Tuy nhiên điều đặc biệt ở đây nguồn cội của chiếc áo dài như thế nào thì mọi người vẫn chưa hiểu được hết. Các bạn hãy cùng chúng tôi khám phá về sự ra đời cũng như ý nghĩa tà áo dài truyền thống Việt Nam qua bài viết sau.

• Đồng phục Công an Việt Nam – Ý nghĩa màu sắc & quy định từng ngành!
• Lụa tơ sen là gì? Quy trình sản xuất & ưu nhược điểm của vải lụa tơ sen

I. Nguồn gốc tà áo dài Việt Nam

1. Áo dài là gì?

Áo dài là loại trang phục truyền thống của nước Việt Nam, được cách tân từ trang phục “ngũ thân lập lĩnh” trong thời kỳ Tây hoá hay còn được gọi là áo tân thời.

Áo dài là một loại trang phục mang biểu tượng của đất nước Việt Nam, thể hiện nét văn hoá cũng như tượng trưng cho cho vẻ đẹp dịu dàng, thướt tha của người phụ nữ.

Một bộ áo dài truyền thống của Việt Nam có cấu tạo gồm tay áo, cổ áo, tà áo và quần. Cổ áo thường cao khoảng 3cm, tay áo dài đến cổ tay, thân áo dài được thiết kế ôm dáng có nút bấm một bên. Tà áo gồm 2 tà, tà sẽ được xẻ từ eo cho đến gần cổ chân. Ở ngực và sau lưng sẽ có chiết li. Quần áo dài sẽ có độ dài từ eo cho đến mắt cá chân hoặc có thể dài cho đến gót bàn chân, ống quần rộng.

Với áo dài nam cũng tương tự như áo dài nữ nhưng phân eo không may ôm sát, thân áo thường suông thẳng đứng thể hiện được sự nam tính và sự chính chắn.

2. Tiền thân áo dài – áo ngũ thân lập lĩnh

Phiên bản đầu tiên của những chiếc áo dài ngày nay chính là áo ngũ thân lập lĩnh. Ra đời vào năm 1744 thời chúa Nguyễn Phúc Khoát ở Đàng Ngoài. Với tham vọng muốn thống nhất hai Đàng, Nguyễn Phúc Khoán đã ban sắc dụ rằng các quan chức cấp cao sử dụng chung một loại trang phục nhằm để phân biệt với những người dân khác. Áo ngũ thân lập lĩnh đã được định hình cơ bản qua những bộ trang phục này.

Trong truyền thống, áo ngũ thân lập lĩnh có cấu tạo như sau:

• Thân áo: Phần thân áo được cấu tạo bởi 5 mảnh thân ghép lại bào gồm 2 mảnh trước, 2 mảnh sau, và 1 mảnh còn lại sẽ nằm phía bên phải ở trước thân. Vạt áo được may xoè và cong.
• Nút áo: Nút áo cũng có 5 nút, vị trí các nút áo thường kéo dài từ giữa cổ áo cho đến phần dưới cánh tay. Các loại nút này thường được làm bằng các nguyên liệu như gỗ, ngọc hay kim loại…
• Lớp lót: Là lớp áo mặc bên trong áo dài, có màu trắng, kiểu áo gần giống như áo bà ba
• Tay áo: Tay áo được may với kích thước thoải mái để có thể dễ dàng cử động hơn. Tất cả các loại áo ngũ thân lập lĩnh khi trải trên sàn thì phần vai và phần tay sẽ là một đường thẳng. Vai áo không may cứng như áo vest.
• Cổ áo: Cổ áo được may đứng vuông, ôm kín vào cổ. Cổ áo được may hai lớp, lớp trong được gọi là cổ áo nội y may bằng vải mềm, cổ áo ngoại y được may cứng và ôm vào cổ. Khi mặc trang phục lên người, cổ áo bên trong sẽ cao hơn cổ áo bên ngoài.

II. Áo dài Việt Nam qua từng giai đoạn

Áo giao lĩnh (襖交領) là loại trang phục được cho rằng xuất hiện trước cả áo ngũ thân. Ngoài áo giao lĩnh còn có áo viên lĩnh hay thụ lĩnh, tuỳ thuộc vào từng hoàn cảnh mà chọn loại áo phù hợp. Áo viên lĩnh thường có 4 vạt ở trước và đã được sử dụng từ thời Lý, Trần. Ngoài ra áo viên lĩnh còn được sử dụng ở thời Lê, vào thời nhà Lê có những quy định rất nghiêm khắc về kiểu cũng như màu sắc cho đại triều và thường triều.

Người dân thì phải mặc những loại áo quần không có màu sắc trùng với quan lại. Nhiều hình ảnh để lại được mô tả rằng, người dân trong thời kỳ này mặc áo tứ thân, ngũ thân, kiểu giao lĩnh hoặc viên lĩnh kết hợp với váy.

Thời Lê Trung hưng, Giáo sĩ Borri đã mô tả cách ăn mặc của người Việt trong sách “Relation de la Nouvelle Mission des Péres de la Compagnie de Jesus au Royaume de la Cochinchine” có nghĩa là “Người ta mặc năm sáu cái áo dài, áo nọ phủ lên áo kia, mỗi cái một màu… Phần dưới thắt lưng của mấy lớp áo ngoài được cắt thành những dải dài. Khi đi lại, các dải này quyện vào nhau trông đẹp mắt…”

Nhưng thực ra giáo sĩ đã có chút nhầm lẫn về cách ăn mặc của người Việt trong thời kỳ này bởi phần thắt lưng mà giáo sĩ nói thực ra là cái xiêm cánh sen mà người dân hay mang trước ngực mà thôi. Chiếc áo dài mà Borri nhắc đến chính là kiểu áo dài của phụ nữ Đàng Trong.

Năm 1744 vào thời vua Nguyễn Phúc Khoát, Võ vương đã đưa ra các cải cách về trang phục, để tạo ra được sự khác biệt với Đàng Ngoài nên chiếc áo dài được ra đời ở Đàng Trong. Tuy nhiên nó là kiểu áo được kết hợp của cả hai miền Nam Bắc. Loại áo dài này được gọi là “áo dài Võ Vương”. Đây là loại áo dài đầu tiên sử dụng quần hai ống thay vì chân váy.

Đến năm 1930: Một kiểu áo dài mới đã được tung ra thị trường dựa vào những đặc điểm của loại áo Châu Âu do hoạ sĩ Nguyễn Cát Tường tạo nên. Với kiểu áo dài này, áo được may kiểu cổ sen, chỉ còn hai tà và tay phồng. Áo được thiết kế may ôm sát cơ thể và có nhiều màu sắc sặc sỡ. Áo được đặt tên là Áo dài Le Mur, tuy nhiên đến năm 1943 áo đã bị ngưng sử dụng do bị dư luận cho là lai căng.

Phiên bản áo dài Le Mur đã được hoạ sĩ Lê Phổ khắc phục để phù hợp với bản sắc và văn hoá con người Việt Nam. Áo dài Lê Phổ đã kết hợp các đặc điểm vốn có giữa áo dài Le Mur, áo ngũ thân, áo tứ thân để tạo nên một chiếc áo dài vừa mang nét hiện đại vừa pha trộn giữa những đường may cổ kính giúp áo dài phiên bản Lê Phổ được nhiều phụ nữ hoan nghênh và đón nhận.

Năm 1958 áo dài của bà Trần Lệ Xuân được ra đời nhưng bị xem trái với thuần phong mỹ tục do cổ áo may kiểu thuyền, khoét hở nhiều phần cổ nên bị lên án gay gắt.

Cho đến năm 1960, hiệu may Dung ở Dakao Sài Gòn đã cho ra đời áo dài tay raglan. Đây là loại áo khắc phục được khuyết điểm bị nhăn ở hai bên nách. Cứ theo thời gian, áo dài được cách tân từ tà áo cho đến tay áo, cổ áo. Quần cũng vậy, cũng từ ống rộng, dài cho đến quần ngắn. Và bắt đầu từ năm 1975 cho đến bây giờ, định kiến về những thay đổi về kiểu dáng áo dài dần dần được mở mang và được chấp nhận nhiều hơn.

Áo dài đã xuất hiện rất nhiều trên đường phố, tại trường học, chùa chiền, lễ hội… Không những vậy, áo dài đã vươn xa hơn ra khỏi phạm vi quốc gia, được nhiều nước bạn biết đến và cũng được sử dụng như trang phục của chính đất nước mình.

III. Ý nghĩa của tà áo dài Việt Nam

1. Là hơi thở của nền văn hoá Việt

Không dễ gì mà một loại trang phục có thể tồn tại và phát triển được lâu đến như vậy. Áo dài luôn chiếm trọn trái tim của con người Việt, trải qua những quảng thời gian thăng trầm cùng với những cải cách biến hoá nhưng áo dài luôn là loại trang phục được người dân Việt Nam tin yêu nhất.

Chắc hẳn mọi người đã từng ngân nga câu hát:

“Đẹp biết bao quê hương cho ta chiếc áo nhiệm màu

Dù ở đâu Paris, London hay ở những miền xa

Thoáng thấy áo dài bay trên đường phố

Sẽ thấy tâm hồn quê hương ở đó, em ơi”

Quả đúng như vậy, dù đi xa đến đâu, Paris hay London thì tà áo dài vẫn thướt tha trong gió, ngươi Việt Nam ở đất khách vẫn cảm nhận được tâm hồn của quê hương, vẫn thấy đâu đó nét văn hoá của đất nước mình luôn kề cận. Nói tà áo dài là hơi thở của nền văn hoá Việt Nam vì nó thể hiện được tính cách cũng như con người và đặc biệt là người phụ nữ Việt Nam kiên cường bất khuất.

Hình ảnh tà áo dài Việt Nam luôn hiện diện trên đấu trường quốc tế trong các cuộc thi lớn nhỏ hay vẫn luôn len lõi trong cuộc sống hàng ngày của con người. Từ học sinh cho đến các cơ quan làm việc hay các lễ hội và đặc biệt là dịp lễ tết. Tà áo dài luôn được người Việt trân trọng và sử dụng vào các ngày quan trọng nhất của đất nước và của cuộc đời mình.

Vào năm 1970, tà áo dài Việt Nam đạt huy chương vàng tại hội chợ quốc tế Osaka tại Nhật Bản. Và còn được bình chọn là một trong những loại trang phục đẹp nhất.

2. Tà áo dài mang đậm triết lý nhân sinh

Tà áo dài Việt Nam chứa đựng những ý nghĩa truyền thống sâu sắc. Được phát triển và biến hoá từ những chiếc áo ngũ thân, tà áo dài ngày nay vẫn thể hiện được ý nghĩa mang trên mình. Với chiếc áo ngũ thân của nam ngày xưa, những chiếc tà áo tượng trưng cho tứ thân, phụ mẫu. Ngoài ra ngũ thân còn thể hiện cho quan điểm ngũ thường: nhân, lễ, nghĩa, trí, tín. Áo lót bên trong áo ngũ thân có màu trắng thể hiện quan niệm tinh thần và thân thể luôn thuần khiết sạch sẽ.

Áo tứ thân của nữ giới còn được nhắc đến như là tứ đức của người phụ nữ: Công, dung, ngôn, hạnh. Hai tà trước buộc lại với nhau thể hiện cho nghĩa vợ chồng. Bên cạnh đó, bốn tà áo còn tượng trưng cho tứ thân phụ mẫu (cha mẹ chồng và cha mẹ vợ) mà người phụ nữ phải chăm nom săn sóc.

Năm chiếc khuy của áo ngũ thân và tứ thân thể hiện cho ngũ luân: phụ tử hữu thân, quân thần hữu nghĩa, phu thê hữu biệt, trưởng ấu hữu từ, bằng hữu hữu tín.

3. Tà áo dài – bản thu nhỏ của đất nước hình chữ S

Tà áo dài được thiết kế dịu dàng, thướt tha. Khi khoác lên người, chiếc áo dài thể hiện rõ được đường nét tinh tế của cơ thể, tôn lên được đường cong hình chữ S hoàn hảo – chữ S bản đồ Việt Nam. Đất nước Việt Nam đã được rất nhiều các bạn trẻ quảng bá đến với nước bạn thông qua những chiếc áo dài từ phong cách cổ điển cho đến hiện đại. Tà áo dài trải dài trên mọi miền đất nước, trên các nẻo đường và là di sản văn hoá phi vật thể của nhân loại được UNESCO công nhận.

IV. Các loại vải thường dùng để may áo dài

1. Chiffon

Là loại vải được nhẹ, sang trọng có độ rủ mềm mại rất thích hợp để may các loại áo dài. Với ưu điểm của chiffon, tà áo dài sẽ được tôn lên vẻ thướt tha, dịu dàng không những vậy người sử dụng sẽ cảm nhận được sự thanh thoát và thoải mái vô cùng trong những ngày nắng nóng.

Mặc dù vải chiffon rất thích hợp để may áo dài nhưng để sự dụng liên tiếp trong một thời gian dài là rất khó bởi chúng có độ co giãn khá kém.

2. Vải ren

Vải ren được nhiều người lựa chọn để may các loại áo dài cưới, hay ăn hỏi. Các bà mẹ cũng thích vải ren hơn các loại vải khác trong ngày lễ trọng đại của con cái mình. Vải ren tôn lên được sự cao sang, quyền lực nhưng không kém phần quyến rũ và sexy.

Vải ren giúp người mang cảm thấy thoải mái vì có độ co giãn khá tốt và màu sắc rất phong phú giúp người mua có thể lựa chọn một cách dễ dàng.

3. Vải gấm

Vải gấm tuy hơi cứng không có độ rủ nhưng lại thích hợp để may các kiểu áo dài cổ điển. Vải gấm giúp người mặc được tự tin hơn, sang trọng và quý phái hơn.

Bên cạnh đó vải còn có các hoa văn giúp tôn lên các đường nét thuần khiết, tinh tế trên chiếc áo dài. Vải gấm giúp chiếc áo dài giữ được phom dáng tốt và hạn chế được nếp nhăn giúp chiếc áo dài có độ thẩm mỹ cao hơn.

4. Vải nhung

Ngày nay vải nhung ít được sử dụng để may áo dài, nhưng không phải vì thế mà chúng dần bị quên lãng. Người lớn tuổi thích dùng vải nhung hơn vì chúng giúp người mang có cảm giác được đứng tuổi hơn.

Vải nhung cũng giúp cho tà áo dài trông sang trọng, quyền quý. Vào mùa hè thì vải ít được ưa chuộng hơn bởi chúng có thể gây nóng nực cho cơ thể. Tuy nhiên để thể hiện được sự uy nghiêm hay sử dụng vào những ngày lễ quan trọng, vải nhung vẫn là loại vải được lựa chọn nhiều.

Mời bạn xem thêm:

• Nguồn gốc & ý nghĩa chiếc nón lá Việt Nam
• Top 10 loại vải may áo dài đẹp, sang trọng, được ưa chuộng nhất
• Trang phục truyền thống của 11 nước Đông Nam Á (ASEAN)

Mặc dù đã trải qua một khoảng thời gian dài vô tận nhưng chiếc áo dài vẫn luôn là niềm tự hào và là biểu tượng đặc trưng của đất nước Việt Nam. Hy vọng rằng, trong tương lai, tà áo dài vẫn luôn được mọi người trân trọng và lưu giữ lại những ý nghĩa quan trọng thể hiện được bản sắc văn hoá dân tộc của đất nước.

Có thể bạn quan tâm:

Giỗ Tổ nghề xây dựng (20/12 Âm lịch) – Nguồn gốc, lễ vật & văn khấn cúng Tổ

Bất kỳ một ngành nghề nào cũng có nguồn gốc, tông chi và có một [...]

3 Bình luận

06
Th10

Logo các trường Đại Học, Cao Đẳng, Học Viện tại Việt Nam

Đồng Phục Hải Triều xin chia sẻ bộ sưu tập các mẫu Logo (biểu tượng) [...]

5 Bình luận

22
Th9

Những hành vi bị cấm trong hoạt động in ấn, photocopy

Như chúng ta đã biết, để tạo ra các bản sao giấy tờ, rất cần [...]

7 Bình luận

09
Th8

In lụa là gì? Từ A-Z về phương pháp, quy trình in lụa (in lưới)

Hiện nay có rất nhiều kỹ thuật in ấn được ra đời, nhưng in lụa [...]

12 Bình luận

07
Th8

Các loại mực in lụa phổ biến, thường dùng trong sản xuất hiện nay

In lụa hiện nay đang là một phương pháp in được sử dụng khá phổ [...]

10 Bình luận

07
Th8

In chuyển nhiệt là gì? Giải đáp A-Z về công nghệ in chuyển nhiệt

Bạn đã bao giờ nghe về kỹ thuật in chuyển nhiệt chưa. Có thể bạn [...]

8 Bình luận

07
Th8