Top 4 loại thuốc nhuộm vải thường được sử dụng hiện nay

Trong ngành dệt may thì thuốc nhuộm vải là một hợp chất rất quan trọng, nhằm tạo nên các màu sắc nổi bật và giúp trang phục được đa dạng hơn. Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại màu thuốc nhuộm vải được sử dụng, mỗi loại thuốc nhuộm sẽ thích hợp và tương ứng với các loại vải khác nhau. Vậy để hiểu rõ hơn về các loại thuốc nhuộm vải, May In Thêu Hải Triều sẽ giới thiệu đến bạn đọc các thông tin hữu ích về top 4 loại thuốc nhuộm vải được sử dụng phổ biến dưới đây.

• Quy trình dệt và nhuộm vải theo 2 phương thức tự nhiên & công nghiệp
• In lụa là gì? Từ A-Z về phương pháp, quy trình in lụa (in lưới)

I. Thuốc nhuộm vải là gì?

1. Thuốc nhuộm vải

Để tìm hiểu về các loại thuốc nhuộm vải được sử dụng phổ biến hiện nay, chúng ta sẽ tham khảo thuốc nhuộm vải là gì? Và nguồn gốc của thuốc nhuộm từ đâu mà có. Thuốc nhuộm là một hỗn hợp màu giúp tạo nên màu sắc theo nhu cầu cho vật liệu và đồ dùng. Trong đó có quần áo, quần áo ngoài những màu sắc cơ bản thì ngày này trang phục sắc màu càng trở nên phổ biến, và được nhiều người tiêu dùng ưa chuộng đón nhận.

Thuốc nhuộm vải hay còn được gọi là phẩm nhuộm vải, là những hợp chất có nguồn gốc từ hữu cơ hoặc vô cơ. Những loại màu nhuộm vải có nguồn gốc từ thiên nhiên, cây rau, củ là thuốc nhuộm vô cơ. Thuốc nhuộm do con người tạo ra bằng các chất hóa học được gọi là thuốc nhuộm hữu cơ hay tổng hợp. Thuốc nhuộm được sản xuất và chế tác với nhiều màu sắc khác nhau, cũng như có nhiều chủng loại khác nhau. Mỗi loại thuốc nhuộm sẽ có những tính năng và đặc điểm khác nhau, nhằm phù hợp với chất liệu sẽ được sử dụng để nhuộm màu.

2. Nguồn gốc của thuốc nhuộm vải

Không phải chỉ đến bây giờ thì con người mới biết sử dụng màu nhuộm để nhuộm quần áo, trang phục. Từ thời xa xưa, khi khoa học chưa phát triển, con người đã sử dụng các loại rau, củ, quả trong tự nhiên để chế tạo nên nhiều màu nhuộm khác nhau. Điển hình là sợi lanh nhuộm đã được tìm thấy ở Gruzia, và theo các nhà khảo cổ học thì nguyên liệu này đã tồn tại trong khoảng thời gian 36.000 năm trước.

Không chỉ ở Gruzia, mà cả Ấn Độ hay Phoenicia cũng là nơi mà trang phục được nhuộm màu rất phổ biến. Tại Trung Quốc, từ hơn 2000 năm trước, người dân đã dùng cây cỏ tím để tạo màu sắc cho trang phục. Tuy nhiên, vì đây là loại cỏ hiếm nên loại thuốc nhuộm có nguồn gốc từ loài cây này rất đắt đỏ. Ngoài loại cỏ tím này, thì để có màu thuốc nhuộm nhím tự nhiên, người Phoenicia đã lặn sâu xuống biển để thu nhặt ốc biển. Và để có được 1 kg thuốc nhuộm, phải tiêu thụ hết 8000 con ốc.

William Henry Perkin là người đầu tiên đã tổng hợp nên thuốc nhuộm hữu cơ. Tuy nhiên, thuốc nhuộm hữu cơ lại được ra đời trong quá trình tạo nên thuốc trị bệnh sốt rét. Và loại thuốc nhuộm vải hữu cơ đầu tiên ra đời có tên gọi là thuốc nhuộm tím anilin. Tiếp nối sự ra đời thành công này, thuốc nhuộm màu chàm đã được sản xuất. Chính vì sự phổ biến này mà cây chàm đã được trồng rất nhiều ở Ấn Độ vào năm 1897. Ước tính vào thời điểm này, có khoảng 65.000 ha đất được sử dụng để trồng cây chàm.

Ngày nay, sự phổ biến của các loại thuốc nhuộm hóa học đã được hình thành và phát triển mạnh hơn. Và một trong loại thuốc nhuộm vải được sử dụng nhiều nhất là thuốc nhuộm azo. Thuốc nhuộm azo ra đời với nhiều màu sắc khác nhau như đỏ, nâu, vàng, chàm, tím, lam… nhằm phục vụ nhu cầu tiêu dùng rộng rãi của con người.

Ngoài thuốc nhuộm vải azo, thì Anthraquinon cũng là một cái tên nổi bật được sử dụng trong quá trình nhuộm vải. Trong Anthraquinon, thì alizarin là hợp chất quan trọng nhất. Đây là một hợp chất có thể phát quang lấp lánh, có màu đỏ cam. Vào năm 1871, hợp chất được tổng hợp nhiều hơn và tạo ra một loại thuốc nhuộm màu xanh nổi tiếng có tên là xanh sĩ lâm. Vào năm 1901, loại thuốc nhuộm này đã hoàn toàn được ứng dụng nhiều hơn vì độ bền và khả năng bám màu rất cao.

Từ những phát minh vĩ đại đó mà đến ngày nay, đã có nhiều loại thuốc nhuộm vải được sản xuất và sử dụng nhiều hơn. Tuy nhiên, những loại thuốc nhuộm tổng hợp dường như tạo ra nhiều chất độc hại, gây ảnh hưởng xấu đến môi trường. Vậy nên, những trang phục sử dụng thuốc nhuộm tự nhiên đang có giá thành rất cao. Nhưng vì con người đang đến hướng đến một nền thời trang bền vững, nên họ sẵn sàng bỏ ra một số tiền lớn hơn để có thể sử dụng những loại trang phục có tính an toàn cao.

II. Các loại thuốc nhuộm vải được sử dụng hiện nay

1. Thuốc nhuộm pigment

Thuốc nhuộm Pigment là hợp chất nhuộm vải không tan trong nước. Là thuốc nhuộm vải được sản xuất giữa hợp chất hữu cơ và vô cơ. Thuốc nhuộm Pigment bền với tia UV và mịn hơn so với thuốc nhuộm vải thông thường. Đây là loại thuốc nhuộm tiến tiến, được sử dụng trong ngành dệt may công nghiệp. Với loại thuốc nhuộm này, thì các loại vải không cần phải nhuộm trước.

Trong quá trình sử dụng thuốc nhuộm pigment, thì cần phải có sự trợ giúp của chất kết dính cation. Đây là hợp chất giúp cho màu nhuộm tạo được sự liên kết, cũng như tăng khả năng bám màu của thuốc nhuộm lên vải thành công hơn. Pigment được sử dụng cho nhiều loại trang phục khác nhau như: Áo sơ mi, áo thun, áo hoodie và nhiều loại trang phục khác.

Để có thể nhuộm được màu nhuộm pigment, tất cả các loại trang phục cần được may hoàn thiện, chỉnh chu, sau đó mới tiến hành nhuộm. Với thuốc nhuộm vải pigment, quần áo sẽ có màu sắc cổ điển, và màu sẽ nhạt dần ở các phần đường chỉ may hoặc ở cạp quần. Việc thực hiện nhuộm quần áo theo cách này, sẽ giúp trang phúc tạo ra được nét đặc trưng riêng. Khiến cho xu hướng này dần được sử dụng nhiều hơn, và luôn được giới trẻ tìm kiếm, săn đón.

Thuốc nhuộm vải pigment có khả năng bám dính rất cao, giúp cho trang phục luôn bền đẹp, và có màu sắc như mới. Thuộc nhuộm pigment có thể nhuộm được trên nhiều loại vải khác nhau, kể cả những chất liệu vải khó bám màu nhuộm nhất. Quy trình thực hiện việc nhuộm quần áo bằng pigment có giá thành rẻ, và không thải ra quá nhiều chất có hại cho môi trường.

Tại sao pigment lại là loại thuốc nhuộm được ưa chuộng hiện nay? Vì hợp chất có cấu trúc phân tử nhỏ, không hòa tan trong nước hay dung môi. Vậy nên, các phân tử dễ dàng bám vào lõi của các sợi vải, giúp vải nhanh chóng bám màu nhuộm cũng như có sự gắn kết bền chặt hơn. Ngoài ra, pigment có chứa nhóm Auxochrome, đây là hợp chất vô cơ giúp cho chất nhuộm không bị cháy và an toàn cho người sử dụng hơn.

2. Thuốc nhuộm hoạt tính – Thuốc nhuộm vải cotton

Thuốc nhuộm hoạt tính là thuốc nhuộm mà khi các phản ứng hóa học xảy ra, tạo thành liên kết cộng hóa trị giữa thuốc nhuộm và xơ vải. Ngoài ra, liên kết cộng hóa trị còn được hình thành giữa các phân tử thuốc nhuộm và nhóm hydroxyl, để tạo nên màu sắc cho vật liệu được nhuộm. Thuốc nhuộm hoạt tính được sản xuất thành công vào năm 1950, bởi công ty Imperial Chemical Industries dựa trên nhóm chlorotriazines và các nhóm mang màu.

Trong các loại thuộc nhuộm hoạt tính, thì Trichloro Triazine là loại thuốc nhuộm vải tiêu biểu và được sử dụng phổ biến. Đây là loại thuốc nhuộm được dùng để nhuộm cho vải cotton. Thuốc nhuộm giúp cho vải cotton có độ bền màu cao hơn, tạo nên một bề mặt vải thoáng mát, mềm mại, không độc hại, cũng như góp phần vào việc bảo vệ môi trường.

Ngoài vải cotton, thì thuốc nhuộm vải hoạt tính còn được dùng để nhuộm sợi cellulose, protein và polyamide. Thuốc nhuộm hoạt tính tồn tại ở 3 dạng khác nhau bao gồm: Dạng lỏng, dạng bột và dạng nhão. Nhờ vào liên kết cộng hóa trị, mà thuốc nhuộm hoạt tính giúp chất liệu vải có độ bền màu rất cao. Tuy nhiên, thuốc nhuộm tan trong nước nên trong quá trình nhuộm vải, chất nhuộm không dễ bám màu vào các thớ vải.

Tương tự như thuốc nhuộm pigment, thuôc nhuộm hoạt tính có độ bền cao với ánh sáng, giúp cho chất liệu vải khó bị phai màu khi phải tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng. Nhưng đối với sự ma sát hay mồ hôi thì độ bền màu của vải chỉ ở mức trung bình. Phương pháp nhuộm vải khá dễ và tiết kiệm được nhiều thời gian. Thuốc nhuộm hoạt tính có màu sắc đa dạng, không tối màu, nên giúp trang phục luôn có màu sắc nổi bật.

Đối với các loại vải có nguồn gốc từ thiên nhiên, thì khả năng bám màu nhuộm rất kém. Vậy nên, vải cotton thường sử dụng những loại thuốc nhuộm có độc tính cao như lưu huỳnh, thuốc nhuộm băng… Để đảm bảo sức khỏe cho con người, màu nhuộm hoạt tính được dùng để thay thế cho các loại thuốc nhuộm độc hại này.

3. Thuốc nhuộm axit

Thuốc nhuộm axit là loại thuốc nhuộm vải hòa tan trong nước. Nhóm axit được sử dụng trong thuốc nhuộm là muối natri sulfonat. Một số loại thuốc nhuộm khác lại có chứa nhóm axit muối natri carboxylat. Bên cạnh đó thuốc nhuộm axit còn có các thành phần khác như: triarylmethane, pyridazine, oxanthene, chàm, quinoline và phthalocyanine.

Trong các loại thuốc nhuộm axit, thì azo là loại thuốc nhuộm được sản xuất đa dạng và phổ biến nhất. Màu sắc chủ đạo của loại thuốc nhuộm azo là vàng, đỏ, đen, hải quân à màu cam. Còn loại anthraquinones lại khá bền khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời. Cũng là loại thuốc nhuộm được đánh giá tạo màu tươi sáng cho trang phục, các gam màu chủ đạo của anthraquinones là tím, xanh lục và xanh dương.

Ngoài hai loại thuốc nhuộm trên thì Triarylmethane cũng là thuốc nhuộm axit được sử dụng phổ biến. Đây là loại thuốc nhuộm được sản xuất với các màu như đỏ, tím, xanh xương, xanh lục. Tuy nhiên Triarylmethane có độ bền với ánh sáng kém hơn.

Thuốc nhuộm axit giúp cho vải nhuộm có màu sắc tươi sáng và sắc sảo. Là loại thuốc nhuộm được sử dụng chủ yếu cho các loại vải có nguồn gốc từ polyamide. Ngoài để nhuộm vải, thuốc nhuộm axit còn được sử dụng để nhuộm màu cho da, giấy, mỹ phẩm và để làm mực in. Thuốc nhuộm axit phát huy tác dụng cao hơn khi được nhuộm cho vải len, lụa và nylon, tuy nhiên độ bền xử lý ướt lại không được nhất quán giữa các chất liệu.

4. Thuốc nhuộm phân tán

Thuốc nhuộm phân tán là loại thuốc nhuộm có độ hòa tan thấp, và không có các nhóm ion hóa. Đây là loại thuốc nhuộm thích hợp sử dụng cho những chất liệu vải kỵ nước. Thuốc nhuộm phân tán hay còn được gọi là thuốc nhuộm nonionic. Độ hòa tan thấp có nghĩa là không tan hoặc tan rất ít. Tuy nhiên, chúng có thể tan trong dung môi hữu cơ benzene hay toluen…

Thuốc nhuộm vải phân tán thích hợp cho các xơ ester cellulose nhân tạo. Ngoài ra, hợp chất còn được sử dụng để nhuộm các loại sợi vải tổng hợp như acrylic, polyester, nylon… Thuốc nhuộm phân tán theo phân tích có độ bền với ánh sáng đạt mức 4 và 5, có nghĩa là có độ bền màu rất cao, hầu như không bị phai màu do tác động của ánh sáng. Tuy nhiên, đây là loại thuốc nhuộm gây ảnh hưởng xấu nhất đến môi trường.

Thuốc nhuộm phân tán được phân loại theo cấu trúc hóa học bao gồm: Thuốc nhuộm Amino Ketone, thuốc nhuộm chất Anthraquinonoid, thuốc nhuộm Nitro, thuốc nhuộm di-azo, thuốc nhuộm Mono azo. Và nếu như được phân loại theo mức năng lượng hoạt động thì sẽ bao gồm: Nhóm thuốc nhuộm năng lượng thấp, nhóm thuốc nhuộm mức năng lượng trung bình và nhóm có năng lượng cao.

Xem thêm: 

• Các loại mực in lụa phổ biến, thường dùng trong sản xuất hiện nay
• GSM là gì? Cách tính định lượng vải áo thun tiêu chuẩn

Để tạo ra được sự kết hợp hoàn hảo giữa thuốc nhuộm vải với chất liệu, nhà sản xuất đã đưa ra nhiều cấu trúc màu nhuộm khác nhau, nhằm tăng độ bền và khả năng bám màu tốt của thuốc nhuộm trên chất liệu được nhuộm. Để nhuộm vải, ngoài màu nhuộm tự nhiên từ rau, củ, quả thì hiện nay có 4 loại thuốc nhuộm vải được sử dụng trong ngành dệt may.

Có thể bạn quan tâm:

Giỗ Tổ nghề xây dựng (20/12 Âm lịch) – Nguồn gốc, lễ vật & văn khấn cúng Tổ

Bất kỳ một ngành nghề nào cũng có nguồn gốc, tông chi và có một [...]

3 Bình luận

06
Th10

Logo các trường Đại Học, Cao Đẳng, Học Viện tại Việt Nam

Đồng Phục Hải Triều xin chia sẻ bộ sưu tập các mẫu Logo (biểu tượng) [...]

5 Bình luận

22
Th9

Những hành vi bị cấm trong hoạt động in ấn, photocopy

Như chúng ta đã biết, để tạo ra các bản sao giấy tờ, rất cần [...]

7 Bình luận

09
Th8

In lụa là gì? Từ A-Z về phương pháp, quy trình in lụa (in lưới)

Hiện nay có rất nhiều kỹ thuật in ấn được ra đời, nhưng in lụa [...]

12 Bình luận

07
Th8

Các loại mực in lụa phổ biến, thường dùng trong sản xuất hiện nay

In lụa hiện nay đang là một phương pháp in được sử dụng khá phổ [...]

10 Bình luận

07
Th8

In chuyển nhiệt là gì? Giải đáp A-Z về công nghệ in chuyển nhiệt

Bạn đã bao giờ nghe về kỹ thuật in chuyển nhiệt chưa. Có thể bạn [...]

8 Bình luận

07
Th8